Peluasan Kuasa Brooke di Sarawak

Peluasan Kuasa Brooke di Sarawak

Sultan Omar Ali Saifuddin II

Penentangan di Sarawak 1836 - l84l

Sarawak merupakan sebahagian daripada Kesultanan Brunei di bawah Sultan Omar Ali Saifuddin II sebelum tahun 1836. Sarawak ditadbir oleh pembesar-pembesar tempatan dan pada mulanya kerajaan Brunei tidak campur tangan langsung dalam pentadbiran Sarawak.

Untuk memudahkan kerajaan Brunei menguasai ekonomi Sarawak dalam pengeluaran antimoni dan emas, Sultan Omar Ali Saifuddin II telah menghantar Pangeran Indera Mahkota (seorang bangsawan Brunei  sebagai wakil baginda untuk memerintah Sarawak.

Pembesar Melayu tempatan berasa amat kurang senang dengan perlantikan Pangeran Indera Mahkota. Mereka berpendapat ia akan menjejaskan kedudukan ekonomi mereka. Dengan membina pusat pentadbiran di Kuching, Pangeran Indera Mahkota mengambil alih semua tugas dan tanggungjawab pentadbiran serta punca kekuasaan daripada pembesar Melayu tempatan.

Keadaan ini menyebabkan Pembesar Melayu tempatan telah kehilangan monopoli perdagangan dan penguasaan ke atas lombong emas dan antimoni yang merupakan eksport utama Sarawak ketika itu.

Pangeran Indera Mahkota juga mengenakan cukai yang tinggi ke atas orang Melayu. Membeli hasil orang Melayu dengan harga yang rendah. Menindas orang Bidayuh sebagai buruh paksa di lombong-lombong antimoni miliknya.Sekiranya orang Bidayuh gagal menjelaskan hutang, anak isteri mereka akan dijadikan hamba abdi. Penduduk Sarawak dipaksa membeli barang daripada Pangeran Indera Mahkota dengan harga yang tinggi.

Oleh kerana merasa tertindas, orang Bidayuh. memulakan penentangan pada tahun 1836 dan turut disertai oleh orang Melayu yang dipimpin oleh Datu Patinggi Ali dan orang Dayak. Memandangkan kelemahan Pangeran Indera Mahkota untuk mematahkan penentangan, Sultan Brunei telah menghantar Pangeran Muda Hashim ke Sarawak.

Pakatan Pangeran Raia Muda Hashim dengan James Brooke

Pangeran Muda Hashim

Kebetulan pada waktu itu James Brooke merupakan seorang bekas tentera Syarikat Hindia Timur Inggeris (SHTI) dan pengembara. Beliau telah tiba di Sarawak pada tahun 1839 dan telah diutuskan oleh Gabenor Singapura untuk memberi sepucuk surat kepada Pangeran Raja Muda Hashim.

Peluang ini digunakan oleh Pangeran Raja Muda Hashim memohon bantuan segera dari Brooke untuk mematahkan penentangan di Kuching. Sebagai balasan, James Brooke akan dilantik sebagai Gabenor Sarawak dan berkuasa mentadbir Sarawak sebagai wakil Sultan Brunei. James Brooke bersetuju dengan tawaran tersebut.

Cara Perluasan  kuasa Brooke di Sarawak

Pada tahun 1841 satu perjanjian telah diwujudkan dan ditandatangani antara James Brooke dengan Pangeran Raja Muda Hashim. Syarat-syaratnya ialah :

1.James Brooke diberi kuasa memerintah Sarawak serta iajahannya.

2.James Brooke diberi hak memungut cukai di Sarawak.

3.James Brooke bertanggungjawab dalam hal kewangan Sarawak.

4.James Brooke dikehendaki menghormati dan memelihara undang-undang serta adat-istiadat orang Melayu di Sarawak.

Sir James Brooke

Kesan Perjanjian 1841

James Brooke dilantik sebagai Gabenor dan Raja Sarawak pada 24 November 1841.

Faktor peluasan kuasa Brooke di Sarawak 1842

Pada tahun 1842 satu lagi perjanjina telah dibuat antara James Brooke dan Sultan Brunei. Sebab-sebab Perjanjian ini dibuat ialah :

1.James Brooke telah belayar ke Brunei untuk menghadap Sultan Brunei untuk memperkukuhkan kedudukannya.

2.Melihat kapal James Brooke yang diiringi oleh kapal-kapal tentera laut dari Singapura. Baginda merasa takut dan bimbang akan keselamatan Brunei. Oleh itu, baginda bersetuju menandatangai Perjanjian 1842.

Syarat-syarat Perjanjian 1842

1. Pelantikan James Brooke sebagai Gabenor Sarawak mendapat pengiktirafan Sultan Brunei

2. Sebagai balasannya, James Brooke berjanji aka membayar ufti tahunan kepada Sultan Brunei.

Kesan-kesan Perjanjitn 1842

1.Melancarkan serangan ke atas petempatan peribumi dan satu demi satu kawasan Sarawak jatuh ke tangan Beliau.

2.Campur tangan dalam hal ehwal tempatan. 

3.Sistem Pemerintahan Dinasti Brooke amat menimbulkan rasa ketidakpuasan dikalangan pembesar Melayu dan masyarakat Sarawak sehingga terdapat beberapa penentangan terhadapnya.